DOI یا نشانه دیجیتال چیست؟

Digital Object Identifier یا شناسه دیجیتال، یک کد عددی است که همانند اثر انگشت برای هر مقاله بی همتاست. این کد همانند بارکد برای شناسایی محصولات آنلاین بکار برده میشود. بطور خلاصه DOI بطور بی همتا و انحصاری مختص هر مقاله میباشد و کلید اصلی ارتباط این محصول آنلاین با سایر محصولات آنلاین (در اینجا سایر مقالات) در دنیای مجازی محسوب میشود.

ناشران برای ارتقا شاخصهای کیفی و کمی مقالات خود با کسب این کد عملا قسمت عمده ای از مراحل ارتقا مجله و افزایش شانس نمایه سازی را انجام میدهند.

DOI یک رشته عدد است که بطور انحصاری به هر نوشته آنلاین تعلق میگیرد. این کد به یک لینک دایم اینترنتی بطور ابدی و فناناپذیر متصل میباشد.

DOI  یک کد شامل حروف و اعدادمی باشد که از دو بخش تشکیل شده است  (یک پیشوند و یک پسوند) که با یک اسلش از همدیگر جدا می شوند. پیشوند مشحص کننده ی ثبت نام کننده می باشد و پسوند که توسط ثبت نام کننده تعیین می شود مشخص کننده نوشته ی خاص می باشد. کد DOI می تواند برای متون (مجلات،کتاب ها، کتابچه های خلاصه مقاله و مقالات)، صداها، تصاویر و یا حتی نرم افزار ها نیز استفاده شود.

۱۰٫۵۸۱۲/numonthly.11870

کد بالا را در نظر بگیرید. همانطور که توضیح داده شد از دو یخش تشکیل شده است:

۱- قبل از اسلش به عنوان پیشوند یعتی ۱۰٫۵۸۱۲ که در آن ۱۰ به عنوان رجیستری DOI و ۵۸۱۲ نشان دهنده ی انتشارات کوثر است.

۲- بعد از اسلش به عنوان پسوند( که به آن item ID هم گفته می شود) یعنی numonthly.11870 نیز کدی است که انتشارات کوثز برای این مقاله در نظر گرفته است

در کل این کد مختص این مقاله می باشد. که با کلیک بر روی آن می توانید به مقاله دسترسی داشته باشید. نکته ی بسیار جالب و کاربردی این است که می توانیم با داشتن این کد از هر مقاله به راحتی به آن دسترسی داشته باشیم کافی است این کد را بعد از این URL قرار دهیم:

HTTP://dx.doi.org/

با قرار دادن هر کد بعد از عبارت بالا می توانیم به مقاله ی مربوط به آن کد دسترسی داشته باشیم. می توانیم نتیجه بگیریم که تمامی این کدها برای مقالات با عدد ۱۰ شروع می شود و همچنین می توان گفت که ۵۸۱۲ کد مربوط به انتشارات کوثر است.

 برای پی بردن به اهیت موضوع به این نکته توجه کنید: برای مثال مجله نفرولوژی و اورولوژی در چند دیتابیس نمایه می شود مثل پابمد، اسکپوس و غیره. فرض کنید در یکی از دادگان ها مثل پابمد یکی از مقالات این مجله را می خوانیدو می خواهید به یکی از مقاله ها ی موجود در رفرنس آن دسترسی داشته باشید شما می تواند آن مقاله را در رفرنس ها ببینید و آن را در پابمد جستجو کنید و یا می توانید از این قابلیت استفاده کنید که با کلیک روی گزینه ی کراس رفرنس که جلوی هر رفرنس قرار دارد به آن دسترسی پیدا کنید که به این شکل دسترسی شما سریع تر خواهد بود. و نکته ی مهمتر این که فرض کنید به هر دلیلی ناشر یعنی کوثر مجبور باشد که تغییری درمحل این مقاله دهد در این صورت درست است که URL معمول دسترسی به این مقاله تغییر می کند (مثلا ممکن است نام سایت NUMONTHLY  تغییر کند و به دنبال آن آدرس اینترنتی مقاله هم تغییر کند) اما در این صورت نیاز نیست تا لینک کراس رفرنس مربوط یه تمامی مقالات در تمامی دادگان ها تغییر یابد!! از آنجا که این لینک ها از طریق کد DOI  هستند  پس کافی است تا این تغییر با سایت DOI  به روز شود و به این ترتیب می توان گفت کهDOI  با ایجاد لینکی دائم و پایدار خدمتی بزرگ را ارائه می دهد. به این ترتیب مشکلاتی که در زمینه ی غلط نوشتن رفرنس ها گاهی بوجود می آید نیز برطرف می شود و هر مقاله یک کد اختصاصی برای خود دارد.

مزایای DOI برای مقالات:

1. داشتن شناسه دایمی در همه مقالات
2. جذب ترافیک بیشتر و موثرتر به مقالات
3. تبدیل منابع به ابرلینک یا Hyperlink
4. جلوگیری از خطاهای انسانی یا ماشینی در نگارش منبع یا Reference
5. شمارش واقعی تعداد ارجاعات به مقالات و متعاقب آن محاسبه واقعی قدرت نفوذ یا Impact Factor برای مجلات
6. ارتقا شاخص واقعی علم سنجی (scientometrics) محققین و مالکین حقوقی مقالات همانند دانشگاهها

PMID چیست؟

در کنار اصطلاح DOI اصطلاحی با نام PMID وجود خواهد داشت که بسیار شبیه به کارایی Digital object Identifier میباشد .
برای مثال به سایت pubMed.gov بروید در این سایت لیست چندین میلیون مقاله ثبت شده وجود دارد که با سرچ موضوع انتخابی خود در این سایت میتوانید به زورنال‌های لیست شده برسید که به سهدگی میتوانید شاخص PMID در هر مقاله را پیدا کرده و با وارد کردن آن در فرم درخواست , مقاله مورد نظرتان را از این سایت درخواست کنید .